Pedodonti (çocuk diş hekimliği) 0-12 yaş grubu çocukların süt ve kalıcı dişlerinin çürük, travma, kalıtımsal bozukluklarının tedavi edildiği ve sağlıklarının uzun süre korunmasının amaçlandığı diş hekimliği branşıdır. Bebeklik çağından itibaren çocukların çene yüz gelişiminin takibi de bu branşın kapsamındadır.
Pedodontist, Diş Hekimliği Fakültesini bitirdikten sonra Çocuk Diş Hekimliği (Pedodonti) Ana Bilim Dalında uzmanlık eğitimi almış kişilere denir. Çocuk diş doktoru (Pedodontist) 0-12 yaşları arasındaki çocuklarda oluşan diş bozuklukları ya da sadece sağlıklı giden bir dişlenmenin kontrolünün takibi için yardımcı olmaktadırlar.
Çocukların diş hekimleriyle yaptıkları ilk görüşmenin hayatlarında bıraktığı izi diş hekimlerinden korkan büyükler çok iyi bilir. Yapılacak işlem bazen tüm diş hekimlerinin de yapabileceği bir işlem olmasına rağmen ilk defa gelecek çocukla tanışmak, çocuğa koltuğu günlük hayatta daha önce karşılaştığı objelere benzeterek tanıtmak, yumuşak bir ses tonuyla yapılacak işlemi anlatmak gibi aşamalar pedodontistler tarafından başarıyla uygulanan rutin işlerdir.
Çocukların ilk diş hekimi ziyaretlerini ilk doğum günlerine kadar veya ilk dişlerinin çıkmasından sonraki altı ay içinde yapmalarını önermektedir. O yaşta diş hekiminin ne yapacağını merak etmeniz çok normal; amaç ailelere çocuğun ağız hijyenini sağlamaları konusunda gerekli bilgiyi vermektir. Erken diş hekimi ziyaretleri çürükleri önlemeye, iyi ağız hijyeni alışkanlıkları oluşturmaya ve diş hekiminin çocuğun diş gelişimini izlemesine yardımcı olur.
Yapılan bir araştırmada ilk diş muayenesinin en çok 3-6 yaşları arasında yapıldığı ve bunun en sık sebebinin ise çürük ve buna bağlı sorunlar olduğu bulunmuştur. Aynı araştırmada ikinci sırada ise sevindirici olarak sadece kontrol amaçlı ziyaretler gelmektedir. Erken yaşta kontrol altına alınamayan ağız hijyeni bozuklukları ilerleyen yıllarda kendini daha büyük sorunlarla göstermektedir.
Daimi dişlerde de bu şekildedir; önce bir çürükle başlar zamanında dolgu yapılamazsa kanal tedavisine ihtiyaç duyacak hale gelir ve daha da ihmal edilirse dişin ağızda görünen tüm kısmı çürüyerek kırılır ve geriye sadeec dişeti içindeki kök kısmı kalır ve çekilmesi gerekir. Bu yüzden problem oluşmadan yapılan düzenli kontroller tavsiye edilmektedir.
Bebeklerde ilk süt dişleri 4. aydan itibaren çıkabilir ama bebekten bebeğe çok değişkenlik göstermektedir. Örneğin benim kızımın 13 aylıkken alt keserleri çıkmaya başladı ve şu an 20 aylık olmasına rağmen bazı yaşıtlarının tüm süt dişleri çıktı ve benim kızım önde keser dişleri ve 1. Azılar olmak üzere 12 diş var (toplamda 8 keser diş, 4 köpek dişi, 8 tane de azı dişi olmak üzere 20 tane süt dişi çıkması beklenmektedir).
Bebeklerde diş çıkarma sırasında en sık görülen belirti vücut ısısının yükselmesidir. Neden ateşin çıkması yerine bu şekilde söylemeyi tercih ettiğime gelirsek “Ateş” olarak ifade edeceğimiz kadar bir yükselmeden değil sadece normal kabul edeceğimiz değerin biraz üstünde bir sıcaklık normal kabul edilebilir. Eğer ateş 38º C üzerindeyse, yüksek ateşin altında yatan nedenin anlaşılabilmesi çocuk doktorunuzla görüşmenizi tavsiye ederim.
Onun dışında en sık görülen yan etkiler salya miktarında artış ve ishaldir. Salyanın artması daha çok ilk 1 yaşta görülen belirtilerdendir. Bebeklerin yaklaşık %30’unda diş sürme sırasında herhangi bir semptom görülmemektedir.
Süt dişlerin çıkma zamanı çocuktan çocuğa değişmekle beraber ilk süt dişi yaklaşık 6 aylıkken çıkan alt orta kesici diştir. Onu üst orta kesici takip eder. Üst yan kesici dişler ve 2. Süt azılarda üst çene önde giderken, diğer dişlerde ilk alt çenedeki karşılıkları çıkar.
Bu durumla genelde alt keserler bölgesinde karşılaşmaktayız. Daimi alt keser tomurcuğunun alt süt keserin tam altında değil bir miktar gerisinde yerleşmesi sebebiyle yukarı doğru yükselirken doğal bir süreç olan süt alt keser dişinin kökünü eritememesi ve süt dişi düşmeden onun arkasından çıkmnasıyla oluşan durumdur.
Böylece ağızda aynı anda hem düşememiş bir süt keser hem de bir daimi diş arkalı önlü bulunur. Bu durumda, diş hekiminize gittğiniz takdirde kolayca öndeki süt dişi çekilebilir (çoğu zaman sadece spreyle). Diğer bir arkadan gelme sebebi ise orta-şiddetli miktarda çapraşıklığın daimi dişin doğru bir şekilde gelişmesine izin vermemesidir. Eğer sebep sadece tomurcuğun geride yer almasıysa dilin günlük hareketleri dişi yavaşça öne, olması gerektiği yere doğru itecektir.
Süt dişleri minik ve aralıksız yerine gelen daimi dişler onlara göre çok büyük boyutlardaysa çapraşıklık kaçınılmaz olacak, diş yerine yerleşemeyecektir. Bu durum ileride bir ortodontik tedavi gereksiniminin habercisidir.
Süt dişlerinin ağızda görünmeye başladığı zamandan itibaren dişlerin fırçalanması tavsiye edilir, fakat ortalama 6. ayda sürmeye başlayan süt dişlerinin fırçalanması için bebeğin koopere olması gerçekten zor bir durumdur (hatta bu yüzden süt dişlerinin geç çıkması korktuğumuz değil hatta daha çok istediğimiz bir durumdur). Bu durumda kıllı fırçalardan daha az etkili fakat hiç fırçalamamaya göre yine de daha iyi bir seçenek olan parmak ucuna takılan silikon uçlara sahip fırçalar tercih edilebilir.
Uyku öncesi rutinine küçük yaştan itibaren diş fırçalamanın da yerleştirilmesi çok büyük önem arz etmektedir. Bu şekilde bir rutini oturttuğunuz takdirde ileride daha az zorlanır, daha az çürükle karşılaşırsınız. Özellikle 2 yaş civarında ben yaparım algısı diş fırçalama sırasında da kendisini göstermektedir. “Önce ben fırçalayayım, sonra sen fırçala” gibi bir yaklaşım benim kızımda işime yaradı.
Şu an piyasada kendiliğinden kum saatine sahip diş fırçası saklama kapları bulunmaktadır. Bunların da yardımıyla diş fırçalama süresini uaztabilir, daha eğlenceli hale getirebilirsiniz. 3 yaşından sonra ise gücü ve dönme sayısı erişkinlerindekinden daha farklı olan elektrikli fırçalara geçiş yapabilirsiniz.
Çocuklarda çürükleri önlemek, uygun ağız hijyeni, dengeli beslenme ve düzenli diş kontrollerini içerir. Çocuklar dişlerinizi florürlü diş macunu ile günde iki kez fırçalamalı, her gün diş ipi kullanmalı ve şekerli atıştırmalıkları ve içecekleri sınırlamalıdır. Düzenli florür uygulamaları ve diş macunları da çürüklere karşı korunmaya yardımcı olabilir.
Parmak emme bebekler için doğal bir reflekstir. Bununla birlikte, üç yaşından sonra uzun süreli parmak emme, dişlerin çapraşıklaşması, üst dişlerin öne eğilmesi, alt dişlerin geriye devrilmesiyle kesicilerin arasındaki mesafenin artması, üst çenenin daralması gibi problemlere yol açarak bir ortodontik tedavi ihtiyacı doğurabilir. Alışkanlık devam ederse, bir pedodontist rehberlik sağlayabilir ve çözümler önerebilir.
Çocuğunuz diş ağrısı yaşarsa, ağzını ılık suyla çalkalayın ve dişler arasında gözle görülür çürük veya yiyecek olup olmadığını kontrol edin. Soğuk kompres uygulamak şişmeye yardımcı olabilir. Aspirini doğrudan diş etine koymaktan kaçının ve teşhis ve tedavi için mümkün olan en kısa sürede bir diş hekimi ziyareti ayarlayın.
Çocuklar ilk dişleri çıkar çıkmaz florürlü diş macunu kullanmaya başlayabilirler. Üç yaşın altındaki çocuklar için bir pirinç tanesi büyüklüğünde bir leke yeterlidir. Üç ila altı yaş arası, bezelye büyüklüğünde bir miktar önerilir. Ebeveynler, uygun kullanımı sağlamak ve aşırı florür alımını önlemek için fırçalamayı denetlemelidir.
Diş röntgenleri, radyasyona maruz kalmayı en aza indiren modern dijital teknoloji ile yapıldığında çocuklar için güvenlidir. Pedodontistler, teşhis bilgisi alırken güvenliği sağlamak için kurşun önlük gibi gerekli önlemleri alarak radyasyon dozunu daha da düşük bir seviyeye indirebilir.
Fissür örtücüler, dişlerin çürümeye yatkın en derin alanlarında yemek artığı birikmesini ve çürümesini önlemek amacıyla uygulanan ince koruyucu dolgulardır. Diş çürümesi riskini azaltmada etkilidirler ve genellikle kalıcı azı dişleri çıkar çakmaz çocuklar için önerilirler.
Kalıcı bir diş kırılırsa, onu kesici kenarından (kökten kaçınarak) kirliyse durulayın ve tekrar yuvaya yerleştirmeye çalışın. Yeniden yerleştirmek mümkün değilse, dişi süt veya tuzlu su çözeltisinde saklayın ve hemen diş hekimine başvurun. Süt dişleri için yeniden takmaya çalışmayın; bunun yerine, herhangi bir hasarı değerlendirmek için bir çocuk diş doktoruna danışın.
Diş kaygısını azaltmak için diş hekimi ziyaretlerine erken başlayın, açıklamaları basit ve olumlu tutun ve gergin çocuklarla çalışma konusunda deneyimli bir çocuk diş hekimi seçin. Diş hekimi ziyaretleri hakkında kitaplar okumak veya eğitici videolar izlemek de çocukları bu deneyimle tanıştırabilir.
Çocuklar tipik olarak alt ön dişlerden başlayarak altı yaş civarında süt dişlerini kaybetmeye başlarlar. Süreç, çoğu süt dişinin kalıcı dişlerle değiştirildiği yaklaşık on iki yaşına kadar devam eder. Bir çocuk diş hekimi veya bir ortodontist süreci takip edebilir ve gelen dişlerin uygun şekilde hizalanmasını sağlayabilir.
Süt dişleri doğumda çene içinde hazırdır!
Bebek doğduğunda süt dişleri zaten çene kemiğinin içinde oluşmuştur. Hatta bazı bebekler dişle doğabilir! (Bu dişlere "natal diş" denir.)
Çürükler bulaşıcıdır!
Evet, çürük bir enfeksiyon türüdür! Anne-babadan çocuğa tükürük yoluyla geçebilir (Örneğin, kaşığı üflemek, emziği ağza almak). Bu yüzden çocuğun yemek araç-gereçleri ayrı olmalı.
Süt dişlerinin kökleri eriyerek düşer!
Süt dişleri düştüğünde aslında tamamen yok olmaz—kökleri vücut tarafından yavaşça çözülür ve yerini kalıcı dişler alır.
Süt dişleri bazen mavi, sarı veya gri olabilir!
Bu durum genellikle darbe, hastalık veya genetik faktörlerden kaynaklanır. Özellikle darbe alan dişler zamanla renk değiştirebilir.
Antik çağda diş kurtları teorisi vardı!
Eskiden çürüklerin "diş kurtları" nedeniyle oluştuğuna inanılırdı. Bu teori Orta Çağ’a kadar geçerliydi!
Meyve suyu dişler için şeker kadar zararlıdır!
Çünkü içindeki doğal şeker ve asit diş minesini aşındırabilir. Özellikle elma ve portakal suyu uzun süre dişlere temas ettiğinde çürük riskini artırır.
Çocuklarda yetişkinlerden daha fazla diş vardır!
Düşünce olarak tuhaf gelebilir ama çene içinde saklı olan 28 kalıcı diş (20 yaş dişleri her zaman bulunmaz ve tomurcukları daha ileri zamanlarda oluşur) + 20 süt dişi ile çocukların ağızlarında bir noktada 48 diş bulunur!
Anne sütü çürük yapabilir mi?
Evet, eğer dişler temizlenmezse gece emzirmek çürüğe neden olabilir! Anne sütü şeker içerir ve dişlerin üzerinde uzun süre kalırsa bakteriler için besin kaynağı olabilir.
Çocukların diş minesi yetişkinlerden daha ince!
Bu yüzden çürükler çok daha hızlı ilerler. Bir yetişkinde yıllar süren çürük, çocukta haftalar içinde ilerleyebilir.
Klinik ÇayyoluAlacaatlı Cad. Konsept İş Merkezi No:2/3A Çayyolu
Hakkımızda
Iletişim